Muzeum Diecezjalne
ul. Tumska 3A
09-402 Płock
tel. 24 262 26 23
http://www.mdplock.pl
Opactwo Pobenedyktyńskie z elementami Zamku Książąt Mazowieckich
to druga po Bazylice Katedralnej najważniejsza budowla znajdująca się na Wzgórzu Tumskim. Tu znajduje się nowa część Muzeum Diecezjalnego, a w nim ekspozycja skarbca diecezjalnego, który jest jednym z pięciu najbogatszych w Polsce.
W muzeum znajdującym się w dwóch budynkach – Starym Muzeum oraz Opactwie Pobenedyktyńskim, prezentowane są liczne dzieła złotnicze diecezji płockiej, m.in.: herma św. Zygmunta, kielich Konrada Mazowieckiego, gotyckie monstrancje. Podziwiać można także wystawy: „Chrystus w sztuce”, „XII – wieczna Biblia Płocka”, obrazy „Madonny z poezji polskiej” autorstwa Wiesławy Kwiatkowskiej. Ponadto w tej części muzeum znajdują się zbiory
Ponadto do najważniejszych zabytków zgromadzonych w Muzeum Diecezjalnym należą: rękopisy i dokumenty od XII do XVI w. (Biblia Płocka, Graduały), kolekcja pasów kontuszowych i szat liturgicznych, a także zbiory malarstwa, rzeźby i rzemiosła artystycznego XVII i XVIII w. Obok znanych dzieł, można tu również odkryć interesujące eksponaty z takich dziedzin jak: ceramika, numizmatyka, medalierstwo, militaria, sfragistyka, filatelistyka
Muzeum Diecezjalne w Płocku zostało zbudowane w 1903 r. z inicjatywy bł abp. Antoniego J. Nowowiejskiego przez architekta Stefana Szyllera. Należy ono do najstarszych tego typu placówek w Polsce. Początkowo budynek ten miał być wykorzystany do celów gospodarczych katedry. Został przeznaczony na przechowywanie wycofanych z użytku ksiąg liturgicznych i przedmiotów kultowych. Swoim wyglądem nawiązywał do stylu katedry z charakterystycznymi zębatymi szczytami. W ścianach zostały umieszczone fragmenty detali architektonicznych, odkrytych w czasie rewaloryzacji kościoła.
Urządzeniem muzeum zajął się ks. Tomasz Kowalewski. W roku 1904 zbiory udostępniono zwiedzającym, o czym świadczy pierwszy wpis do Księgi Pamiątkowej dokonany przez Henryka Sienkiewicza, w dniu 9 stycznia tego roku. W latach 1925-38 dyrektorem Muzeum Diecezjalnego był absolwent krakowskiej ASP ks. Aleksander Dmochowski, który dobudował piętro i skrzydło od strony północnej (1929-30). Po zniszczeniach II wojny światowej muzeum wyremontował kolejny dyrektor ks. Lech Grabowski, piastujący to stanowisko w 1939 r. oraz w latach 1959-93.
Zbiory muzealne zapoczątkowały zabytki z katedry płockiej oraz darowizny: ks. Tomasza Kowalewskiego (pierwszego dyrektora Muzeum), ks. Józefa Mrozowskiego (obrazy) i prof. Franciszka Tarczyńskiego (archeologia). Ziobry powiększają się o zabytki z kościołów diecezji płockiej, które przestały służyć kultowi religijnemu, a posiadają wartość historyczną i artystyczną. W ostatnich latach dołączyły kolekcje obrazów Wiesławy Kwiatkowskiej i Feliksa Tuszyńskiego, a także dary ks. prał. Władysława Stradzy, Aleksandra Pluszcza oraz Franciszka Olkowskiego.
Muzeum organizuje lekcje muzealne, m.in.: dotyczące rękopisów na przykładzie Biblii Płockiej, warsztatu złotniczego czy przybliżające życie Jezusa Chrystusa.
Wieża Zegarowa
(Dzwonnica)
Stanowi pozostałość gotyckiego zamku. Od 1492 roku pełni funkcję dzwonnicy katedralnej. Była wielokrotnie przebudowywana (1492, 1735, 1895). Niegdyś była jedną z baszt murów obronnych okalających gród. W 1792 roku wieżę podwyższono przez wzgląd na przeniesienie do niej dzwonów katedralnych. Wieża pełniła również funkcję więzienia dla osób skazanych przez sąd kościelny.
Górna część wieży jest bogato zdobiona dekoracyjnymi otworami okiennymi i baniastą kopułą z XVII wieku. W trakcie instalacji na niej dzwonów, został także zamontowany zegar (wymieniony na nowy w 1794 roku). Przez wiele lat z wieży grany był hejnał płocki, a dzwon „Zygmunt” o zmroku wybijał 9. uderzeń ku czci poległych w bitwie pod Warną.
Źródło: A.J. Nowowiejski , Monografia Historyczna, Płock 1931.
www.mdplock.pl
Wieża Szlachecka
(Wysoka, Bramna)
Dawna baszta XIV – wiecznych murów obronnych. Do XVI wieku była w niej główna brama wjazdowa do zamku. Do dnia dzisiejszego zachował się ostry, gotycki łuk bramny, widoczny od strony Wisły. Wieża Szlachecka i Zegarowa były połączone ze sobą linią murów wewnętrznych, które otaczały bezpośrednio: katedrę, kościół benedyktyński św. Wojciecha, zamek książęcy, cmentarz oraz budynki duchowieństwa. Po osunięciu się skarpy wiślanej w 1532 roku, wieża przestała pełnić rolę bramy wjazdowej. Pojawiło się nowe jej przeznaczenie – więzienie (górne kondygnacje jako więzienie dla szlachty, dolne natomiast dla pospolitych złoczyńców). Przez wzgląd na zły stan techniczny wieży, w 1796 roku została ona obniżona.
Źródło: A.J. Nowowiejski , Monografia Historyczna, Płock 1931.
www.mdplock.pl