Książnica Płocka
Płock, jedno z najstarszych miast w Polsce, ma również bogatą historię bibliotek. Pierwsze zapiski o bibliotece w Płocku związane są z katedrą i sięgają XI wieku.
ul. T. Kościuszki 6
09-402 Płock
tel.: + 48 (24) 262 86 17
tel./fax: + 48 (24) 262 31 17
e-mail: bibl@ksiaznicaplocka.pl
www.ksiaznicaplocka.pl
Pierwszą płocką biblioteką, którą we współczesnym rozumieniu bibliotekarstwa traktujemy jako publicznie dostępną, była powstała 1 listopada 1906 r. Czytelnia Polska zlokalizowana w domu księgarza Stanisława Betleya przy ul. Królewieckiej 19. Finansowano ją ze składek społecznych, budżetu magistratu oraz opłat użytkowników.
Pierwsza Miejska Biblioteka Publiczna im. Stefana Dembego została otwarta 14 listopada 1937 roku przy ul. Kościuszki 3 w Płocku. Do jej powstania przyczynił się Inspektorat Szkolny, a prace przygotowawcze przekazano Sekcji Publicznej Miejskiej Komisji Oświaty Pozaszkolnej pod kierunkiem Marii Wasiakowej. Księgozbiór biblioteki pochodził ze zbiórki społecznej, ofiar pieniężnych i liczył 1872 tomy, a po dwóch latach 4 tysiące.
Podczas II wojny światowej praktycznie w całości zostały zniszczone zbiory tej placówki i pozostałych bibliotek oświatowych w mieście. Jedyną ocalałą biblioteką była Biblioteka im. Zielińskich, która po zakończeniu działań wojennych 12 lutego 1945 roku udostępniała swój księgozbiór. 12 lutego 1946 roku zaczęto wznawiać działalność bibliotek publicznych w mieście. Podjęto także decyzję o powołaniu Biblioteki Powiatowej w Płocku, do organizacji której przystąpiono we wrześniu 1946 roku. Głównym jej zadaniem była organizacja sieci bibliotek w powiecie i nadzór merytoryczny nad ich działalnością.
Miejska Biblioteka Publiczna została reaktywowana 21 stycznia 1948 roku. Jej siedzibą do 1974 były odnowione po zniszczeniach wojennych budynki przy ul. Kościuszki 3. Z upływem czasu w mieście powstawały też filie biblioteczne: Filia nr 1 w dzielnicy Radziwie (1951 r.), Filia nr 2 Rogatki Warszawskie (maj 1965 r.), Filia nr 3 (1968 r.). Do 1974 r. utworzono ich w sumie cztery.
1 lipca 1975 roku wojewoda nowo powstałego Województwa Płockiego, na bazie powiatowych bibliotek w Płocku i w Kutnie, powołał Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną. 1 stycznia 1978 roku przemianowano ją na Wojewódzką Bibliotekę Publiczną.
W wyniku reformy administracyjnej w 1999 roku Płock przestał pełnić funkcję miasta wojewódzkiego. Jednocześnie organem założycielskim dla biblioteki stał się samorząd gminy Płock. Zmianie uległ zasięg działania placówki i jej nazwa – Książnica Płocka im. Władysława Broniewskiego (imię patrona nadano bibliotece 9 grudnia 1997 roku).
Obecnie w skład Książnicy Płockiej wchodzą: działy pracy w gmachu głównym przy ul. Kościuszki 6, 13 filii bibliotecznych, Biblioteka dla Dzieci im. Wandy Chotomskiej oraz dział zbiorów audiowizualnych.
Od 2000 roku, na mocy porozumienia zawartego między zarządem Miasta Płocka i zarządem Powiatu w Płocku, Książnica Płocka sprawuje funkcję biblioteki powiatowej.
Przez wiele lat biblioteka publiczna nie posiadała własnego budynku, a działy pracy rozproszone były na terenie całego miasta. W 1987 roku na potrzeby biblioteki przekazano budynek przy ul. Kościuszki 6, który stał się własnością biblioteki w roku 1989. Uroczyste otwarcie miało miejsce 15 stycznia 1990 roku.
Gmach, w którym swoja siedzibę ma Książnica Płocka powstał w 1902 roku dla Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, które w czasach Królestwa Polskiego było najpoważniejszą instytucją finansową wspierającą rozwój rolnictwa. Była to eklektyczna siedziba z reprezentacyjnym holem, klatką schodową i salą operacyjną. Autorami projektu byli: Apoloniusz Paweł Nieniewski i Władysław Adolf Kozłowski. Po I wojnie światowej właścicielem budynku był Bank Ziemski, który w 1934 roku przekazał ów obiekt Zgromadzeniu Sióstr Służek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanej z przeznaczeniem na cele charytatywne i dydaktyczne. W okresie PRL gmach zajmowała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. W 1989 roku siostry sprzedały budynek na siedzibę Biblioteki Publicznej, obecnie Książnicy Płockiej im. Władysława Broniewskiego.
Źródła: Płuciennik S., „Przewodnik po Płocku”, Płock 2011